Testosteron 
Testosteron is een hormoon dat een belangrijke rol speelt in het lichaam van de man. Vanaf 30 jaar neemt het testosteron geleidelijk af bij de man en daalt met ongeveer 1-2% per jaar. Dit is een normaal proces. Het vormt pas een probleem als er klachten ontstaan. Een tekort aan testosteron kan grote impact hebben op het welzijn én op de gezondheid van de man.

Prevalentie en risico patiënten 
Tot en met bijna 40% van de mannen van 45 jaar en ouder heeft klachten die te maken hebben met een tekort aan testosteron. 1 Bij risico patiënten met diabetes of overgewicht komt het zelfs vaker voor. 2-5 Een laag testosterongehalte is een marker voor een slechte algemene gezondheid, een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en mortaliteit. 3-2 Het is bekend dat testosteron deficiëntie relatief sterk verband houdt met diabetes type II, obesitas, metabool syndroom, hart- en vaatziekten, depressie en botontkalking. 4-8

Symptomen testosteron tekort

  • Moeheid / futloosheid
  • Prikkelbaarheid
  • Slaapstoornissen
  • Stemmingswisselingen
  • Gebrek aan energie en motivatie
  • Depressieve gedachten
  • Afname seksueel verlangen
  • Erectiestoornissen
  • Afname zelfvertrouwen

Diagnose en behandeling
Het is van groot belang dat de patiënt met testosteron deficiëntie en met name bovengenoemde risico patiënten herkend worden en dat er een goede diagnose wordt gesteld. De aanwezigheid van twee of meer symptomen in combinatie met een lage testosteronwaarde (≤ 12 nmol/l) betekent dat er sprake is van een testosteron tekort. In dat geval kan testosteron therapie overwogen worden. 3-4

Het testosteron herstellen op een normaal niveau heeft positieve effect op het welzijn en op de gezondheid van de man. Dat kan met testosteron therapie. 3,9

Testosteron tekort test
Mocht je willen weten of je last hebt van een tekort aan testosteron, doe de test en krijg direct de uitslag. De test bestaat uit 17 vragen en neemt slechts enkele minuten in beslag.

Aanvullende informatie 
Mocht je meer willen weten over een tekort aan testosteron en de impact daarvan op het welzijn en de gezondheid, dan verwijzen we u graag naar de volgende weblinks:

Interessante informatie

Educatie (voor artsen)

Utrogestan® 300 mg - Capsules voor vaginaal gebruik

Utrogestan® 300 mg is geïndiceerd als supplement voor de behandeling van de luteale fase bij volwassen vrouwen tijdens een vruchtbaarheidsbehandeling (Assisted Reproductive Technology (ART).

Elke capsule bevat als werkzame stof 300 mg bio-identiek gemicroniseerd progesteron. De aanbevolen dosering is 600 mg per dag, verdeeld in 2 doseringen, één in de ochtend en één voor het slapengaan. De behandeling wordt gestart niet later dan vanaf de derde dag van de plaatsing van het embryo en moet worden voortgezet tot minimaal de 7e week van de zwangerschap en niet langer dan de 12e week van de zwangerschap of als menstruatie optreedt. De wijze van toediening is vaginaal en de ovale capsule kan gemakkelijk met de vinger worden ingebracht.

Patiëntenbijsluiter
Utrogestan® 300 mg - Capsules voor vaginaal gebruik Patiëntenbijsluiter

Samenvatting van de productkenmerken (SmPC)
Utrogestan® 300 mg - Capsules voor vaginaal gebruik SmPC

Disclaimer
We willen erop wijzen dat medicatie altijd in overleg met de behandelend arts moet worden vastgesteld. Voor informatie over een behandeling kunt u het beste uw arts en/of apotheker raadplegen.

REFERENTIES

  1. Mullligan T, et al. Prevalence of hypogonadism in males aged at least 45 years: the HIM study. Int J Clin Pract 2006; 60(7): 762-8
  2. Bettocchi C. Late-Onset Hypogonadism (LOH): Incidence, Diagnosis, and Short-Term Effects. Eur Urol Suppl 2005; 4: 4-9.
  3. Mannelijk hypogonadisme, een update. Leliefeld HHJ en Dohle GR. Tijdschrift voor Urologie (2018):8:155-165
  4. EAU Guidelines 2020
  5. British Society Sexual Medicine BSSM guidelines 2017
  6. Laouali N, et al. Testosterone and all-cause mortality in older men. J Endocr Soc. 2018: 2(4): 322-35
  7. Muraleedharan V, Jones TH. Testosterone and mortality. Clin Endocrinol (oxf). 2014; 81(4): 477-87
  8. Yeap BB et al. J.Clin Endocrinol Metab. 2014;99 (1):E19-E18.
  9. Snyder P, et al. New Engl J Med 2016; 374(7): 611-624

Oestrogel® 0.75 mg/dosis - Gel voor transdermaal gebruik

Therapeutische indicaties Oestrogel®

  • Hormoon Substitutie Therapie (HST) voor symptomen van oestrogeendeficiëntie
  •  
  • Preventie van osteoporose

Oestrogel® is een gel voor transdermaal gebruik en bevat een lage dosis bio-identiek estradiol (17β estradiol). Een pompbeweging is 1,25 gram gel en bevat 0,75 mg estradiol. De dosering is afhankelijk van de individuele behoefte.

Utrogestan® 100 mg, capsules voor oraal gebruik, kan als progestageen worden toegediend gedurende minimaal 12-14 dagen per maandelijkse cyclus indien vrouwen een intacte uterus hebben. Utrogestan® is bio-identiek gemicroniseerd progesteron.

Patiëntenbijsluiter
Oestrogel® 0,75 mg/dosis - Gel voor transdermaal gebruik Patiëntenbijsluiter


Samenvatting van de productkenmerken (SmPC)
Oestrogel® 0,75 mg/dosis - Gel voor transdermaal gebruik SmPC

Ondersteunende materialen
Mocht u medisch professional zijn en geïnformeerd willen worden over Oestrogel® 0,75 mg/dosis - Gel voor transdermaal gebruik, kunt u contact met ons opnemen om een afspraak te maken en of ondersteunende materialen aan te vragen. Wij hebben voor u een patiënten instructieblok en een demo Oestrogel® doseerpomp beschikbaar. Aanvragen kan per mail: info@besins-healthcare.nl of per telefoon: 030 - 799 7174.

Disclaimer
We willen erop wijzen dat medicatie altijd in overleg met de behandelend arts moet worden vastgesteld. Voor informatie over een behandeling kunt u het beste uw arts en/of apotheker raadplegen.

Utrogestan® 200 mg - Capsules voor vaginaal gebruik

Utrogestan® 200 mg is geïndiceerd voor de volgende twee indicaties:

  • Als supplement voor de behandeling van vrouwen tijdens de luteale fase bij een vruchtbaarheidsbehandeling (Assisted Reproductive Technology (ART)).
  • Ter voorkoming van een vroeggeboorte bij vrouwen met een enkelvoudige zwangerschap met een korte baarmoederhals (baarmoederhals van ≤25 mm op een mid-trimester echografie) en of een geschiedenis van spontane vroeggeboorte.

Elke capsule bevat als werkzame stof 200 mg natuurlijk bio-identiek gemicroniseerd progesteron. De wijze van toediening is vaginaal en de ovale capsule kan gemakkelijk met de vinger worden ingebracht.

De NVOG richtlijn ‘Preventie recidief spontane vroeggeboorte’ adviseert het gebruik van progesteron (Module Progesteron NVOG 2019).

Dosering
Voor suppletie van de luteale fase bij een vruchtbaarheidsbehandeling (Assisted Reproductive Technology (ART)) is de aanbevolen dosering 600 mg/per dag, verdeeld in drie doseringen, één in de ochtend, één in de middag en één in de avond (voor het slapengaan). De behandeling wordt gestart niet later dan 3 dagen na het oogsten van de eicellen. Op het moment dat een zwangerschap is bevestigd, wordt de behandeling voortgezet tot minimaal de 7e week van de zwangerschap, maar niet langer dan de 12e week van de zwangerschap.

Ter voorkoming van een vroeggeboorte bij vrouwen met een enkelvoudige zwangerschap met een korte baarmoederhals en/ of een geschiedenis van spontane vroeggeboorte is de aanbevolen dosering 200 mg/per dag in de avond (voor het slapengaan) vanaf week 20 tot week 34 van de zwangerschap.

Patiëntenbijsluiter
Utrogestan® 200 mg capsules Patiëntenbijsluiter

Samenvatting van de productkenmerken (SmPC)
Utrogestan® 200 mg capsules SmPC

Disclaimer
We willen erop wijzen dat medicatie altijd in overleg met de behandelend arts moet worden vastgesteld. Voor informatie over een behandeling kunt u het beste uw arts en/of apotheker raadplegen.

REFERENTIES

  1. Mullligan T, et al. Prevalence of hypogonadism in males aged at least 45 years: the HIM study. Int J Clin Pract 2006; 60(7): 762-8
  2. Bettocchi C. Late-Onset Hypogonadism (LOH): Incidence, Diagnosis, and Short-Term Effects. Eur Urol Suppl 2005; 4: 4-9.
  3. Mannelijk hypogonadisme, een update. Leliefeld HHJ en Dohle GR. Tijdschrift voor Urologie (2018):8:155-165
  4. EAU Guidelines 2020
  5. British Society Sexual Medicine BSSM guidelines 2017
  6. Laouali N, et al. Testosterone and all-cause mortality in older men. J Endocr Soc. 2018: 2(4): 322-35
  7. Muraleedharan V, Jones TH. Testosterone and mortality. Clin Endocrinol (oxf). 2014; 81(4): 477-87
  8. Yeap BB et al. J.Clin Endocrinol Metab. 2014;99 (1):E19-E18.
  9. Snyder P, et al. New Engl J Med 2016; 374(7): 611-624

LAAG TESTOSTERON

Effecten

Het hebben van te weinig mannelijk hormoon testosteron, heeft negatieve effecten op een aantal belangrijke processen in het lichaam. Bovendien brengt een laag testosterongehalte verhoogd risico met zich mee op een aantal ziekten en aandoeningen. Het is bekend dat dit sterk verband houdt met:
  • een verminderd seksueel functioneren,
  • botontkalking (osteoporose)
  • verhoogd cholesterolgehalte,
  • het metabool syndroom (stofwisselingsziekte door te veel eten en te weinig bewegen)
  • depressie
  • hart- en vaatziekten,
  • diabetes type II,

 

Er is bewijs voor afname van verschillende hersenfuncties bij een verlaagde testosteronspiegel. Ook onze emotionele toestand en neiging tot depressie is afhankelijk van een testosterongehalte. Testosterontherapie kan hierop een positieve invloed hebben. Het lijkt erop dat mannen door testosteron relatief minder vaak de ziekte van Alzheimer oplopen dan vrouwen. Indien dit toch het geval is kan aanvullen van testosteron een verbetering hebben op de gemoedstoestand van deze patiënten.

Kans op hart- en vaatziekten

Er is toenemend bewijs voor een significante verhoging op het ontstaan van hart- en vaatziekten bij patiënten met een laag testosterongehalte. Verschillende studies hebben aangetoond dat het hebben van een laag testosterongehalte meer risico geeft op het ontwikkelen van een hartinfarct dan roken. Erectiestoornissen zijn dan ook sinds dit inzicht een reden geworden om mannen na te kijken op het bestaan van risico's voor hartproblemen.

Diabetes type II

De bloedsuikerspiegel wordt in evenwicht gehouden door het hormoon Insuline. Een laag testosterongehalte en een hoog insulinegehalte voorspellen het ontstaan van diabetes Mellitus type II (ouderdomssuiker). Er wordt gesproken over een verdubbeling van de kans op het ontwikkelen dit type diabestes.

Osteoporose (botontkalking)

Osteoporose komt slechts bij 4 tot 6% van de mannen ouder dan 50 jaar voor. Het lijkt voornamelijk een probleem waar vrouwen mee te maken kunnen krijgen. Bij mannen die worden behandeld voor prostaatkanker en bij wie het testosterongehalte extreem laag wordt gehouden, komt osteoporose vele malen meer voor. Het is bij deze mannen noodzakelijk om de botontkalking te behandelen. Het risico op het ontstaan van breuken is hier sterk aanwezig. Studies tonen aan dat het aanvullen van testosteron een duidelijke verbetering van de kwaliteit van het bot oplevert. Een verlaagd testosteron heeft een ongunstig effect op het functioneren van de hersenen. De combinatie van een verminderde kwaliteit van bot met vermindering van de hersenfunctie geeft een ernstig verhoogd risico op vallen en botbreuken. Een studie toont aan dat dit tot 40% kan oplopen. Het optreden van breuken in deze situatie gaat tevens gepaard met een verhoogd risico op overlijden.

Effecten op het seksueel functioneren

Het is duidelijk dat het seksueel functioneren sterk wordt beïnvloed door onze hormonen. Dat is tevens de reden dat patiënten met erectiestoornissen, onderzoek ondergaan naar de hormoonspiegels in hun bloed. Met name de hoeveelheid testosteron is hierbij van belang. Androgenen (mannelijke hormonen) hebben verschillende functies in het voorplantingssysteem. Zowel in het centrale zenuwstelsel (in de hersenen) als in het perifere zenuwstelsel (buiten de hersenen gelegen), als de zwellichamen van de penis. De kwaliteit van de erectie wordt beïnvloed door het mannelijk hormoon. Essentieel voor het behoud van een goede potentie is dat de gladde spiercellen in de zwellichamen goed van zuurstof worden voorzien. Verminderde hoeveelheid mannelijk hormoon vermindert het libido (de zin in seks) en de potentie (fysiek vermogen tot seks). Patiënten die slecht reageren op PD5 remmers (viagra, cialis, levitra TM) en een relatief laag testosterongehalte hebben zouden het mannelijk hormoon extra toegediend moeten krijgen.

 

METEN VAN HET TESTOSTERONGEHALTE

De hoeveelheid testosteron in het bloed varieert. Het onderzoek om het gehalte te meten, moet in de ochtend voor 10.00 uur plaatsvinden en moet na een aantal weken herhaald worden. Het testosterongehalte hoort hoger te zijn dan 12 nano-mol per liter bloed (12nmol/L). Aanvullende testosterontherapie mikt op een gehalte boven de 15nmol/L. Minder dan 8nmol/L wordt beschouwd als een ernstig tekort aan mannelijk hormoon.

Symptomen van een te laag testosteron gehalte:

  • minder energie en kracht
  • verminderd libido en sexuele activiteit
  • verminderde potentie en verlies van nachtelijke erecties
  • verminderde intensiteit van klaarkomen en hoeveelheid sperma
  • snel geïrriteerd en vlak
  • niet lekker in je vel zitten
  • verminderd enthousiasme en psychische energie
  • depressie
  • laag zelfbeeld
  • slaapproblemen
  • nervositeit en opvliegers
  • zweten

Symptomen na langdurig tekort aan testosteron:

  • minder spiermassa
  • minder lichaamsbeharing
  • buikvet
  • borstvorming
  • kleine zaadballen (soms)

 

TESTOSTERONTHERAPIE

Testosteronwaarden in de ochtend van boven de 12 nmol/L hebben geen behandeling nodig. Bij een waarde tussen de 8 en de 12 wordt geadviseerd drie maanden lang het testosteron aan te vullen. Als de ochtendwaarde onder de 8nmol/L zakt, is het nodig om continue het testosteron aan te vullen. Er zijn vele vormen van testosterontherapie.

 

  • Tabletten zijn relatief gemakkelijk en worden goed verdragen. Er bestaat risico op verlies van leverfunctie. Met de moderne medicijnen is dit risico minimaal en zijn er geen laboratorium controles nodig.
  • Toediening via het tandvlees slijmvlies is ook een mogelijkheid die prima werkt. Er zijn geen risico's aan verbonden. De langzaam oplossende tablet die aan het tandvlees kleeft, verdragen maar weinig patiënten.
  • Het is ook mogelijk om eens in de drie maanden een depot-injectie te geven. Dit wordt goed verdragen.
  • Voor de meeste patiënten is dagelijkse applicatie van een gel op de huid het meest populair. De werking is uitstekend en er zijn geen bijwerkingen. In sommige gevallen geeft het een hinderlijk plakkerige huid.
  • Ook het opbrengen van een pleister is een mogelijkheid. Dit geeft bij 27% van de gebruikers huidirritatie. Zelden komt haarverlies of een vette huid voor als bijwerking.

 

De gemiddelde dagdosis waarmee een acceptabel testosterongehalte wordt gehaald is 75 mg. De startdosis is 50 mg per dag.

 

Bron: Website Slingeland ziekenhuis, Kenniscentrum Urologie